کانون مشترک مجرمانه: جست وجوی توصیف مناسبی برای مسئولیت جنایت کاران بین المللی فراسوی مباشرت مادی

جنایات بین المللی غالباً محصول اراده و تصمیم کسانی هستند که با سوء استفاده از قدرت دولتی یا گروه های غیر دولتی، افراد دیگر را همچون ابزاری در راه تحقق مطامع حریصانه خود به خدمت می گیرند. لذا در حالی که حقوق جزای داخلی، معمولاً مسئولیت اصلی را متوجه مباشر مادی دانسته و مسئولیت کسانی را که در عملیات مادی جرم دخالت نداشته اند تنها در حد معاونت در جرم توصیف می نماید، اتخاذ چنین شیوه ای پاسخ گوی نیازها در حقوق بین­المللی کیفری نیست. محاکم بین المللی یوگوسلاوی سابق و روآندا با تبیین و کاربست دکترین «کانون مشترک مجرمانه»، تمام کسانی را که با مداخله و همکاری خود، هرچند بدون دخالت در عملیات مادی، امکان تحقق جنایات بین المللی را فراهم ساخته اند، به عنوان مرتکبین اصلی شناسایی کرده ­ اند. بر این اساس، اگر گروهی با داشتن هدف مجرمانه ی واحد، با همکاری میان اعضا، طرح مجرمانه ای را که شامل جنایات بین المللی است به اجرا گذارند، هر عضوی از گروه را که در جهت پیشبرد اهداف آن، مداخله مشخصی داشته است، می­توان مسئول تمام جنایاتی دانست که در اجرای طرح مورد توافق اعضا، به دست سایرین جامه عمل پوشیده است. با وجود این، پذیرش دکترین مذکور به دلیل متزلزل بودن جایگاه آن در حقوق بین الملل عرفی و نیز عدم تفکیک میان سطوح متفاوت مداخله افراد در اجرای طرح مجرمانه، صحیح به نظر می رسد. در مقابل، قضات دیوان بین المللی کیفری بر پایه نظریه «کنترل جرم»، کوشیده­ اند میان کسانی که نقش آن ها در تحقق کلی فعالیت جنایی گروه، ضروری و اساسی بوده و مجرمینی که چنین نقشی نداشته اند، تمایز قائل شوند. joint criminal enterprise: searching for an appropriate description for the liability of international criminals beyond physical perpetration abstract international crimes are usually the result of the criminal plans of those who, abusing their authority in a state or a non-state group, use other individuals as tools to pursue their ambitions. therefore, while in domestic criminal law, the main liability rests on those who carry out the physical act constituting the mens rea, and those who have otherwise contributed to the criminal activity are generally considered merely as accomplices and accessories, such an approach would not be satisfactory in international criminal law. the international ad hoc tribunals (the icty and the ictr) have applied the doctrine of joint criminal enterprise (jce) in order to hold liable as principals to the crime all individuals who, even if not directly involved in the physical execution of the crimes, have nevertheless had a significant role contributing to the general activity of the group. accordingly, when groups acting with a common purpose cooperate to execute a plan involving international crimes, each member contributing to the plan may be held liable for all of the crimes falling within such plan perpetrated by other members. it is however observed that due to the controversial status of the doctrine in international customary law as well as its failure to distinguish between different levels of contribution, its application cannot be considered a good solution. hence, the judges at the international criminal court (icc) have used the control theory of perpetration distinguishing between participants with an essential role on the one hand and other contributors on the other. keywords: criminal responsibility, international crimes, co-perpetration, joint criminal enterprise, conspirac